Με αφορμή ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο της WWF Ελλάς (δείτε το σχετικό άρθρο εδώ), αναφορικά με τα σκουπίδια στις παραλίες και το πόσο ιδιαίτερα έντονο είναι το πρόβλημα, αφού περίπου 8.000 τόνοι πλαστικών καταλήγουν να ρυπαίνουν τις Ελληνικές παραλίες κάθε χρόνο με ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα τόσο για το παράκτιο περιβάλλον, αλλά και για το τουριστικό προϊόν της χώρας, λαμβάνουμε την ευκαιρία να να αποτυπώσουμε τις σκέψεις μας, αλλά και να ενημερώσουμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι υπάρχουν εφικτές λύσεις του συγκεκριμένου προβλήματος, αρκεί βέβαιά να υπάρχει και η θέληση!
Τουρισμός και απορρίμματα στην παραλία
Ένα σχετικό με το αντικείμενο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε το 2019, υπολόγισε ότι τα απορρίμματα στις παραλίες αυξάνονται κατά 110% περίπου κατά τη διάρκειας της τουριστικής περιόδου σε σχέση με την μη τουριστική περίοδο.
Το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων σε ένα ευαίσθητο οικοσύστημα όπως είναι η παράκτια ζώνη – παραλία, είναι ένα ιδιαίτερα σύνθετο και πολυπαραγοντικό εγχείρημα. Σύνθετο γιατί εμπλέκεται ο εκάστοτε παράκτιος δήμος, ο διαχειριστής της παραλίας (δημόσιο ή ιδιώτης), οι υπεύθυνοι για την αποκομιδή των απορριμμάτων στις παραλίες και φυσικά ο λουόμενος (τουρίστας ή μη).
Παράλληλα είναι και πολυπαραγοντικό διότι η παράκτια ζώνη τουλάχιστον της Ελλάδας, είναι ένα αρκετά ευαίσθητο οικοσύστημα μοναδικής φυσικής ομορφιάς, και συγχρόνως ένα μέρος με μεγάλη συσσώρευση ανθρώπων – λουόμενων σε μη τακτά χρονικά διαστήματα κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου. Συγχρόνως οι ελληνικές παραλίες είναι από τα δυνατότερα “χαρτιά” προώθησης του τουριστικού προϊόντος μας, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω είναι ευκόλως κατανοητό ότι η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων στις παραλίες είναι ένας αρκετά δύσκολος “άθλος” και μια δυσεπίλυτη εξίσωση.
Ο λουόμενος, ο διαχειριστής της παραλίας και ο Δήμος
Ο λουόμενος όταν επιθυμεί να πετάξει τα απορρίμματα του βρισκόμενος στην παραλία θα πρέπει να ψάξει αρκετά για να βρει κάποιον κάδο και μάλιστα όταν τελικά τον βρει (καθόλου καλαίσθητο τις περισσότερες φορές) αν τύχει και είναι αλλοδαπός δεν θα ξέρει ποιος κάδος είναι για ανακυκλώσιμα και ποιος για τα σύμμεικτα. Ο διαχειριστής της παραλίας από την πλευρά του γνωρίζει πολύ καλά ότι ο λουόμενος είναι απλά “περαστικός” οπότε προσπαθεί να κάνει την δουλεία του όσο πιο “ανάλαφρα” μπορεί, ενώ ο δήμος, με πρόσχημα τους δυο προηγούμενους (λουόμενοι και διαχειριστής) κάνει κάποιες τυπικές προσπάθειες καθαρισμού της παραλίας, που σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι και καταστροφικές για το παράκτιο οικοσύστημα (σχετικό προηγούμενο άρθρο εδώ). Αν βάλουμε στην εξίσωση και την άμμο που υπάρχει στις πιο πολυσύχναστες παραλίες και μπορείς άνετα να “φυτέψεις” την γόπα σου χωρίς να φαίνεται, τότε είναι εύκολα αντιληπτό πόσο πιο σύνθετη και δύσκολη γίνεται η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων.
Προσπάθειες που γίνονται από διάφορους φορείς και από σχετικά με το αντικείμενο Ευρωπαϊκά προγράμματα είναι άκρως θετικές και προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά δυστυχώς έχουν κάποια σοβαρά μειονεκτήματα. Είναι για περιορισμένο αριθμό παραλιών και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ δεν “αγκαλιάζουν” συνολικά όλες τις πτυχές του προβλήματος.
Η λύση του προβλήματος
Με γνώμονα την επίλυση όλων αυτών των προβλημάτων, αλλά και με κύριο σκοπό την αειφόρο διαχείριση και ανάπτυξη των παραλιών σε όλα τα επίπεδα και την βέλτιστη προβολή τους σε παγκόσμιο επίπεδο, πριν από 6 χρόνια δημιουργήθηκε το πρωτόκολλο Costa Nostrum – Sustainable Beaches. Ένα άκρως σημαντικό εργαλείο του συγκεκριμένου πρωτοκόλλου είναι ότι μέσα από ένα συνεχές ανώνυμο ερωτηματολόγιο (συγκεκριμένο για κάθε παραλία και σε 3 γλώσσες Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά), ο κάθε λουόμενος επισκέπτης της παραλίας μπορεί να κρίνει και να αξιολογήσει την καθαριότητα της παραλίας, του θαλάσσιου χώρου πλησίον της παραλίας (διότι υπάρχουν και πολλά απόβλητα δυστυχώς μέσα στην θάλασσα) και γενικά την διαχείριση των απορριμμάτων.
Έτσι από την μια πλευρά ο λουόμενος – επισκέπτης της κάθε πιστοποιημένης αειφόρας παραλίας έχει ένα μοναδικό εργαλείο στα χέρια του, με το οποίο μπορεί να αξιολογήσει σε πραγματικό χρόνο την διαχειριστική κατάσταση μιας παραλίας. Αλλά και ο φορέας διαχείρισης της παραλίας (δημόσιος ή ιδιωτικός), και φυσικά ο παράκτιος δήμος στον οποίο ανήκει η εκάστοτε πιστοποιημένη παραλία, έχει μια άκρως σημαντική πληροφορία, που μπορεί να την αξιολογήσει ποικιλοτρόπως και φυσικά να επέμβει όπου και όταν κριθεί απαραίτητο.
Ο λουόμενος, από κομπάρσος σε πρωταγωνιστής!
Μέχρι στιγμής έχουν συλλεχθεί περισσότερα από 6.000 ερωτηματολόγια από τις πιστοποιημένες παραλίες (δημόσιες και ιδιωτικά εκμεταλλευόμενες από ξενοδοχειακές μονάδες), άρα υπάρχει μια πάρα πολύ καλή εκτίμηση για το πώς αντιλαμβάνονται οι λουόμενοι τις παραλίες, τι θέλουν από αυτές και ποια είναι τα σημεία βελτίωσης.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις απαντήσεις των λουόμενων φαίνεται ότι η διαχείριση των απορριμμάτων και γενικότερα η καθαριότητα των πιστοποιημένων αειφόρων παραλιών βρίσκεται σε ένα αρκετά υψηλό επίπεδο, αφού ο βαθμός ικανοποίησης των λουόμενων αναφορικά με την βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων και την καθαριότητα των παραλιών αγγίζουν το 81% και το 85%, αντίστοιχα.
Συμπεραίνεται λοιπόν, ότι, από την στιγμή που υπάρχει ένα συνεχές εργαλείο αξιολόγησης και ελέγχου, όλοι οι εμπλεκόμενοι προσπαθούν να κάνουν ότι καλύτερο γίνεται.
Λαμβάνοντας υπόψη και τον υψηλό βαθμό ικανοποίησης των λουόμενων αναφορικά με την περιβαλλοντική ενημέρωση (μέσω του ιστότοπου της κάθε πιστοποιημένης αειφόρας παραλίας και της πινακίδας της) σε θέματα παράκτιας χλωρίδας και πανίδας που μέχρι πρότινος ήταν ανύπαρκτη, είναι εύκολα κατανοητό ότι ο λουόμενος από απλός κολυμβητής σε κάποια πιστοποιημένη αειφόρα παραλία, γίνεται σιγά σιγά ένας καλά πληροφορημένος και ευαισθητοποιημένος σε περιβαλλοντικά θέματα πολίτης.
“Είμαστε η πρώτη γενιά που γνωρίζει ότι καταστρέφει τον πλανήτη και η τελευταία που μπορεί να κάνει κάτι” – Tanya Steele, WWF.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν αυτή την προσπάθεια από τις παραλίες μας…
